بورس ۴۰ درصد جهش کرد/ رشد پاییزی سهام تا کجا دوام دارد؟ | اقتصاد فارسی

اقتصاد آنلاین، آرمان هنرکار؛ بررسی عملکرد بازار سهام در پاییز ۱۴۰۴ نشان می‌دهد بورس تهران برخلاف پیش‌بینی‌های محتاطانه، دوره‌ای کم‌سابقه از رشد را پشت سر گذاشته است. شاخص کل بورس از ابتدای مهرماه با ثبت رکورد‌های جدید، به‌طور میانگین حدود ۴۰ درصد بازدهی داشته است. در همین بازه، شاخص قیمت (وزنی–ارزشی) نزدیک به ۳۸ درصد و شاخص هم‌وزن نیز با وجود عقب‌ماندگی نسبی، حدود ۲۹ درصد رشد کرده است؛ اعدادی که این فصل را به یکی از دوره‌های قابل‌توجه بازار سرمایه تبدیل می‌کند.

نقدینگی؛ موتور اصلی حرکت بازار

داده‌ها حاکی از آن است که جریان ورود پول حقیقی نقش مهمی در این صعود ایفا کرده است. ورود تجمعی پول حقیقی تا نوزدهم آذر به حدود ۱۱.۵ هزار میلیارد تومان رسیده و در مقاطعی از آبان‌ماه، مجموع ورود نقدینگی حتی تا مرز ۱۵ هزار میلیارد تومان نیز افزایش یافته است؛ رقمی که بیانگر بازگشت نسبی اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار سهام است.

ارز؛ متغیر کلیدی سودآوری شرکت‌ها

یکی از مهم‌ترین محرک‌های رشد بورس در پاییز ۱۴۰۴، تحولات بازار ارز بوده است. بخش عمده شرکت‌های بورسی، به‌ویژه صنایع بزرگ صادرات‌محور، محصولات خود را بر مبنای نرخ‌های رسمی یا توافقی ارز تسعیر می‌کنند و هرگونه افزایش در این نرخ‌ها مستقیماً بر درآمد و سودآوری آنها اثرگذار است.

در شرایطی که صنایع پتروشیمی، پالایشی، شیمیایی، فولاد و فلزات اساسی سهم بالایی از ارزش بازار را در اختیار دارند، افزایش نرخ ارز رسمی عموماً به‌عنوان یک عامل تقویت‌کننده سود شرکت‌ها عمل می‌کند.

شکاف ارزی و انتظارات تورمی

در حال حاضر اقتصاد ایران با شکاف بی‌سابقه‌ای میان نرخ دلار بازار آزاد و نرخ رسمی مواجه است؛ شکافی که به بیش از ۷۵ درصد رسیده و در کنار کاهش حدود ۱۸ درصدی تأمین ارز نسبت به دوره مشابه، انتظارات تورمی و ارزی را تشدید کرده است. این وضعیت باعث شده فعالان بازار سرمایه افزایش نرخ ارز رسمی را در آینده نزدیک محتمل بدانند؛ چه از مسیر انتقال به سازوکار‌های جدید ارزی و چه از طریق تعدیل مستقیم نرخ‌های فعلی.

تجربه سال گذشته چه می‌گوید؟

مرور تجربه افزایش نرخ ارز رسمی در آذر سال گذشته نشان می‌دهد رشد نرخ نیما با وقفه‌ای زمانی به افزایش فروش صنایع بزرگ منجر شد. فروش این صنایع در دی‌ماه حدود ۲ درصد، در بهمن ۱۰ درصد و در اسفند ۲۲ درصد افزایش یافت و در مجموع، تنها از محل رشد نرخ ارز رسمی، حدود ۳۴ درصد به فروش آنها افزوده شد. این الگو همچنان یکی از مبنای انتظارات بازار در سال جاری است.

ریسک‌های پیش‌روی بورس؛ رشد بی‌هزینه نیست

با وجود چشم‌انداز مثبت ناشی از انتظارات ارزی، تداوم رشد بازار سهام بدون ریسک نیست. مهم‌ترین ریسک‌های پیش‌رو شامل تشدید ابهامات سیاسی و بین‌المللی، محدودیت‌های ارزی، مداخلات سیاست‌گذار در قیمت‌گذاری صنایع، و احتمال فاصله گرفتن رشد قیمت سهام از واقعیت‌های سودآوری شرکت‌هاست. در صورتی که افزایش نرخ ارز رسمی به تعویق بیفتد یا با سیاست‌های انقباضی جبران شود، بازار ممکن است وارد فاز نوسان یا اصلاح شود. از این‌رو، اگرچه بورس پاییز ۱۴۰۴ را با جهشی قابل‌توجه پشت سر گذاشته، اما پایداری این مسیر بیش از هر زمان دیگری به مدیریت ریسک‌های کلان اقتصادی و تصمیمات سیاست‌گذار وابسته است.