چالش‌های پلتفرم‌های طلا و نقش بورس کالا در ساماندهی بازار | اقتصاد فارسی

به گزارش اقتصادآنلاین، در سال‌های اخیر، صندوق‌های طلا و پلتفرم‌های دیجیتال مبادله شمش و گواهی طلا به‌عنوان ابزارهای نوین مالی در بازار ایران شکل گرفته‌اند. این ابزارها علاوه بر تسهیل سرمایه‌گذاری خرد، به شفاف‌سازی معاملات کمک کرده‌اند. با این حال، اختلاف‌نظرهایی میان نهادهای نظارتی و اتحادیه‌های صنفی درباره نحوه فعالیت و محدوده اختیارات این پلتفرم‌ها وجود دارد.

محمدمهدی الحسینی، مدیرعامل گروه رسانه‌ای اقتصادآنلاین در رویداد بررسی چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در بازار طلا اظهار داشت: «در حال حاضر حدود ۲۲ تن طلا در صندوق‌های طلا نگهداری می‌شود که حجم قابل توجهی را نشان می‌دهد.»

وی افزود: «کل حجم پلتفرم‌ها نیز حدود سه تا چهار تن است که بانک ملی و بانک ملت متولی آن هستند و در حال جمع‌آوری بخشی از طلای این پلتفرم‌ها می‌باشند. عمده این طلاها نیز تحت مدیریت بانک کارگشایی به نمایندگی از بانک ملی قرار دارد.»

مدیرعامل گروه رسانه‌ای اقتصادآنلاین با اشاره به مقیاس محدود این بازار بیان کرد: «کل حجمی که در بورس کالا و پلتفرم‌های معاملاتی وجود دارد، در مقایسه با حجم واقعی معاملات بازار طلا رقم چندانی نیست و شاید کمتر از ۱۰ درصد کل بازار طبیعی ایران باشد.»

وی ادامه داد: «در حال حاضر، نگرانی‌های اتحادیه موجب محدودسازی پلتفرم‌های طلا شده است. اتحادیه به‌شدت بر موضع خود ایستاده و در تلاش است این پلتفرم‌ها را همچون رمزارزها تحت نظارت و کنترل مستقیم دولت قرار دهد.»

وی افزود: «این پرسش مطرح است که آیا محدود کردن پلتفرم‌ها و انتقال کامل آن‌ها به بخش دولتی یا حتی نهادی شبه‌دولتی مانند بورس کالا، با اصول بازار آزاد مغایرت ندارد؟ به‌جای این رویکرد، بهتر است به‌دنبال راهکارهایی باشیم تا پلتفرم‌ها بتوانند در چارچوب مشخص، فعالیت خود را ادامه دهند. هرچند حجم فعلی آن‌ها محدود است، اما در آینده احتمالاً سهم بیشتری از بازار را در اختیار خواهند گرفت.»

دیدگاه بورس کالا درباره محدودسازی

رحمان آراسته، سرپرست توسعه بازار مشتقه بورس کالا در پاسخ به این سوال تأکید کرد: «من به‌صورت کلی با هرگونه محدودسازی مخالفم. اگر اختیار داشتم، حتی محدودیت نوسان را از صندوق‌های طلا برمی‌داشتم. البته در بازار سهام این موضوع به من مربوط نمی‌شود، اما در بازار طلا، چارچوب‌ها و ریسک‌هایی وجود دارد که باید به‌صورت منطقی مدیریت شوند. با این حال، برخی محدودیت‌ها در برخی موارد می‌توانند از بروز ریسک‌های بزرگ‌تر جلوگیری کنند.»

وی با اشاره به تجربه بازارهای جهانی گفت: «در بسیاری از بورس‌های بین‌المللی نیز معاملات آتی طلا دارای نوسان هستند و حتی در برخی موارد معاملات برای چند روز تعلیق می‌شود. بنابراین، محدودسازی مطلق نه ممکن است و نه مطلوب.»

آراسته ادامه داد: «دیدگاه من این است که نباید پلتفرم‌ها را از بین ببریم، زیرا جذابیت دارند و سرمایه‌گذاران به آن‌ها ورود کرده‌اند. بورس کالا هیچ‌گاه این پلتفرم‌ها را غیرقانونی ندانسته است. ما صرفاً تأکید کرده‌ایم که اگر ابزار مالی آن‌ها مشمول تعریف اوراق بهادار است، باید در چارچوب قانون بازار سرمایه فعالیت کنند. در غیر این صورت، معاملات آن‌ها در حوزه غیربورسی بلامانع است.»

ضرورت تدوین مقررات برای معاملات طلا

وی در ادامه بیان کرد: «اگر خرید و فروش این ابزارها به‌عنوان اوراق بهادار شناخته شود، نهاد ناظر و چارچوب حقوقی مشخصی وجود خواهد داشت. اما در غیر این صورت، اختلافات احتمالی میان خریدار و فروشنده باید از مسیر حقوقی دیگری پیگیری شود.»

آراسته با اشاره به راهکارهای پیشنهادی برای سامان‌دهی بازار افزود: «پیشنهاد من ایجاد صندوق صدور و ابطال ویژه طلاست که می‌تواند به سامان‌دهی معاملات کمک کند. طراحی فنی و حقوقی این ابزار باید با دقت انجام شود و در جلسات کارشناسی در حال بررسی است.»

وی گفت: «آخرین اطلاعاتی که در اختیار دارم این است که قرار شده پس از تأیید نهایی، فروش در پلتفرم‌ها تنها به خود پلتفرم بازگردد و تحویل فیزیکی طلا نیز الزام قانونی داشته باشد. در واقع، بدون تحویل واقعی، معامله نباید انجام شود.»

استانداردسازی شمش طلا و قوانین مرتبط

آراسته در ادامه افزود: «برخی فعالان بازار اظهار می‌کنند که مفهوم «آب‌شده» در معاملات طلا مبهم است. باید شمش‌های استاندارد تعریف و مشخص شوند. وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز پیش‌نویسی برای تعیین استاندارد شمش‌ها تدوین کرده است، اما از وضعیت اجرای آن اطلاع دقیقی ندارم.»