افزایش تنش‌ها میان واشنگتن و کاراکاس؛ آمریکا به دنبال سرنگونی رژیم مادورو؟ | اقتصاد فارسی

به گزارش اقتصادآنلاین، روابط آمریکا و ونزوئلا به سمت تشدید تنش پیش می‌رود. سفارت آمریکا در کشور های همسایه ونزوئلا هشدار اضطراری و فوری برای ۷۲ ساعت آینده صادر کرده است. در مقابل، نیکلاس مادورو، رییس‌جمهور ونزوئلا در سخنرانی خود گفته که «لطفا لطفا لطفا نه به جنگ فقط صلح!»

پیش از این، رییس‌جمهور آمریکا نیز مدعی شده بود که مادورو برای اجتناب از درگیری با آمریکا «همه‌چیز» را پیشنهاد داده است. 

با این همه، به نظر می‌رسد سکان‌دار سیاست خارجی دولت آمریکا، مارکو روبیو، قرار نیست به سادگی از سیاست تهاجمی خود نسبت به ونزوئلا دست بکشد. 

پرسش اصلی اینجاست که تنش در روابط آمریکا و ونزوئلا به کجا خواهد رسید؟

وب‌سایت «Responsible Statecraft» بازوی تحلیلی و رسانه‌ای «موسسه کوئینسی برای سیاست مسئولانه» (Quincy Institute for Responsible Statecraft) در گزارشی به این موضوع پرداخته است. 

روبیو، پیروز نبرد درون‌دولتی

به‌نظر می‌رسد مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، در نبرد درون‌دولتی بر سر جهت‌گیری سیاست واشنگتن در قبال ونزوئلا، به پیروزی رسیده است.

روزنامه نیویورک تایمز در گزارش ۶ اکتبر (۱۴ مهر) خود نوشت که «ریچارد گرنل»، نماینده ویژه کاخ سفید که در ژانویه گذشته پس از دیدار با «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهور ونزوئلا در کاراکاس، موفق به امضای توافق‌نامه‌های بازگرداندن مهاجران، آزادی زندانیان آمریکایی و صدور مجوز‌های انرژی برای شرکت‌های نفتی آمریکا و اروپا شده بود، از سوی دونالد ترامپ دستور یافته است که هرگونه تماس دیپلماتیک با این کشور غنی از منابع طبیعی را متوقف کند.

این تصمیم در حالی گرفته شده که برخی مقامات دولت ترامپ، به‌ویژه روبیو، رئیس‌جمهور را به افزایش تنش‌ها تشویق کرده‌اند. ترامپ نیز در پاسخ، ناوگان بزرگی را به دریای کارائیب جنوبی اعزام کرده و مدعی انجام عملیات ضد قاچاق مواد مخدر شده است. در این عملیات از اوایل سپتامبر تاکنون، بیش از ۲۰ نفر از قاچاقچیان ادعایی مواد مخدر در دست‌کم چهار حمله به قایق‌های تندرو کشته شده‌اند.

روبیو و سیاست «فشار حداکثری» علیه مادورو

مارکو روبیو، سناتور پیشین کوبایی‌تبار از ایالت فلوریدا، سال‌هاست که یکی از بلندترین صدا‌های طرفدار اعمال تحریم‌های شدید و تلاش برای تغییر رژیم در ونزوئلا بوده است؛ ابتدا علیه هوگو چاوز و سپس نیکولاس مادورو.

در ژانویه ۲۰۱۹ (۱۳۹۸)، روبیو از ترامپ خواست تا «خوان گوایدو»، رئیس وقت مجلس ملی ونزوئلا را به‌عنوان رئیس‌جمهور موقت به رسمیت بشناسد – درخواستی که ترامپ تنها یک روز بعد پذیرفت. این تصمیم موجب قطع روابط دیپلماتیک مادورو با واشنگتن شد. در همان سال و در جریان چند شورش نظامی نافرجام، روبیو در توییتی تصاویری از «مانوئل نوریگا» رهبر برکنارشده پاناما در زندان و «معمر قذافی» در لحظات مرگش منتشر کرد، که تهدیدی غیرمستقیم علیه مادورو تلقی شد.

روبیو در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما نیز از نخستین کسانی بود که خواستار تحریم مقام‌های ونزوئلایی به اتهام نقض حقوق بشر شد.

مرد قدرتمند سیاست خارجی ترامپ

با وجود درگیری‌های لفظی ترامپ و روبیو در رقابت انتخاباتی ۲۰۱۶ (۱۳۹۶)، روبیو اکنون به چهره‌ای کلیدی در سیاست خارجی دولت تبدیل شده است. او به‌عنوان مشاور امنیت ملی ترامپ، به گفته میامی هرالد، «به قدرتی در سیاست خارجی دست یافته که آخرین بار در دوران هنری کیسینجر دیده شده بود».

اگرچه روبیو در برخی موضوعات مانند تعامل با روسیه یا کاهش بودجه برنامه‌های ترویج دموکراسی انعطاف نشان داده، اما در مورد ونزوئلا رویکردی سرسختانه دارد. او اکنون از پرونده‌های قضایی آمریکا علیه مادورو برای مشروعیت‌بخشی به سیاست «تغییر رژیم از مسیر قضایی» استفاده می‌کند.

حمایت دوحزبی در کنگره و نفوذ در میان مخالفان مادورو

در کنگره، روبیو حامیان قدرتمندی از هر دو حزب دارد. سناتور جمهوری‌خواه ریک اسکات، نمایندگان ماریو دیاز-بالارت، ماریا الویرا سالازار و کارلوس خیمنس، و نمایندگان دموکرات دبی واسرمن شولتز و جرد ماسکوویتز، همگی از سیاست فشار حداکثری روبیو حمایت کرده‌اند.

بسیاری از این قانون‌گذاران روابط نزدیکی با فعالان و سرمایه‌گذاران ونزوئلایی‌ـ‌آمریکایی مخالف مادورو مانند «ارنستو آکرمن» و «کندی بولیوار» دارند که روبیو را «ژنرال ما» می‌خوانند.

در دولت نخست ترامپ، زمانی که روبیو به‌طور غیررسمی «وزیر خارجه سایه برای آمریکای لاتین» بود، مقام‌هایی، چون جان بولتون، مایک پمپئو و استیو منوچین نیز در صف او برای براندازی مادورو قرار داشتند.

«مائوریسیو کلاور-کارونه»، متحد دیرینه روبیو و لابی‌گر سابق تحریم کوبا، از معماران اصلی تحریم‌های نفتی علیه ونزوئلا بود؛ تحریم‌هایی که به گفته اقتصاددانان، موجب یکی از بزرگ‌ترین موج‌های مهاجرت در تاریخ این کشور شد. روبیو در سال ۲۰۱۹ به نیویورک تایمز گفت: «وقتی مائوریسیو وارد شد، سیاست به اوج خود رسید.»

اپوزیسیون ونزوئلا و تداوم بحران مشروعیت

ماریا کورینا ماچادو، رهبر اپوزیسیون و برنده جایزه صلح نوبل سال جاری، از حامیان سرسخت سیاست روبیو است. پس از رد صلاحیت او در انتخابات ریاست‌جمهوری ژوئیه ۲۰۲۴، «ادموندو گونزالس» به‌عنوان نامزد مخالفان وارد رقابت شد. با وجود آنکه شمارش ۸۳ درصد آرا، برتری قاطع ۶۷ درصدی گونزالس را نشان می‌داد، شورای ملی انتخابات مادورو را با ۵۱ درصد آرا پیروز اعلام کرد – نتیجه‌ای که ناظران بین‌المللی فاقد شفافیت دانستند.

پس از انتخابات، گونزالس به اسپانیا گریخت و ماچادو نیز مخفی شد. او اکنون به‌صورت مجازی در نشست‌های اقتصادی نیویورک و هیوستون حضور می‌یابد و ونزوئلا را «فرصتی تریلیون‌دلاری برای سرمایه‌گذاران» توصیف می‌کند.

پیوند منافع سیاسی و اقتصادی در سیاست آمریکا

برای بیش از دو دهه، سیاست‌گذاران آمریکایی از مخالفان دولت کاراکاس حمایت کرده‌اند تا حکومتی نزدیک‌تر به منافع واشنگتن بر سر کار آید. پس از ملی‌سازی صنعت نفت در سال ۲۰۰۷، شرکت‌هایی، چون «شورون» و «رپسول» خود را با قوانین جدید تطبیق دادند، اما «اکسون‌موبیل» به رهبری رکس تیلرسون، که بعد‌ها وزیر خارجه ترامپ شد، از این اقدام سر باز زد و سال‌ها با دولت ونزوئلا درگیر پرونده‌های حقوقی شد.

«کارلوس وچیو»، یکی از وکلای پیشین اکسون در همان پرونده‌ها، بعد‌ها سفیر گوایدو در واشنگتن شد و با چهره‌هایی مانند «لئوپولدو لوپز»، «داوید اسمولانسکی» و «خولیو بورخس» برای سقوط مادورو همکاری کرد.

لابی‌گران در شرکت‌هایی، چون «Cormac Group» و «Continental Strategy» نیز برای منزوی‌کردن مادورو و تشدید تحریم‌ها علیه اقتصاد ونزوئلا فعالیت کرده‌اند.

عملیات‌های شکست‌خورده و اتهامات جدید

پس از ناکامی تحریم‌ها و فشار دیپلماتیک، برخی تلاش‌ها به حوزه نظامی کشیده شد. در سال ۲۰۲۰، یک سرباز پیشین نیرو‌های ویژه آمریکا به نام «جوردن بودرو» با ادعای امضای قراردادی با گوایدو و مشاورانش، حمله‌ای نافرجام را برای سرنگونی مادورو هدایت کرد. دولت ترامپ و گوایدو هرگونه نقش داشتن را رد کردند.

اخیراً نیز «اریک پرینس»، بنیان‌گذار بلک‌واتر، ادعا کرده بیش از یک میلیون دلار برای اجرای عملیاتی مشابه جمع‌آوری کرده است.

وزارت دادگستری آمریکا جایزه دستگیری یا محکومیت مادورو را به ۵۰ میلیون دلار افزایش داده و گروه موسوم به «کارتل خورشیدها» را که گفته می‌شود مادورو در رأس آن است، به‌عنوان سازمان تروریستی خارجی معرفی کرده است.

هرچند نهاد‌های اطلاعاتی آمریکا ادعای روبیو مبنی بر اینکه گروه تبهکاری فراملی «ترین دِ آراگوا» تحت هدایت مادوروست را رد کرده‌اند، اما این اتهام بهانه‌ای برای تقویت حضور نظامی آمریکا در نزدیکی ونزوئلا و لغو وضعیت حفاظت موقت برای ۶۰۰ هزار مهاجر ونزوئلایی در خاک آمریکا شده است.

نارضایتی در میان هواداران و آینده سیاست ونزوئلا

بیشتر مهاجران ونزوئلایی در جنوب فلوریدا که مخالف مادورو هستند، اکنون از تصمیمات اخیر ترامپ به‌ویژه لغو وضعیت اقامت موقت و آغاز روند اخراج‌ها،  ناراضی‌اند. گزارش‌ها حاکی از آن است که بخشی از این رأی‌دهندگان در حال تجدیدنظر نسبت به حمایت از ترامپ هستند.

با این حال، در حال حاضر به نظر می‌رسد مارکو روبیو با تسلط کامل بر سیاست دولت ترامپ در قبال ونزوئلا، سکان یکی از تهاجمی‌ترین رویکرد‌های واشنگتن در آمریکای لاتین را در دست دارد؛ حتی اگر بخش عمده‌ای از مردم آمریکا و حتی پایگاه سنتی حامیانش دیگر تمایلی به ادامه این مسیر نداشته باشند.