خبرگزاری مهر، گروه سیاست: فعال شدن مکانیسم پس‌گشت (اسنپ‌بک) بار دیگر نام ایران را در صدر اخبار شورای امنیت و محافل بین‌المللی قرار داده است، اما واقعیت‌های دیپلماتیک فراتر از جنجال رسانه‌ای غرب است. ایران با تاکید بر جدیت و مسئولیت‌پذیری، مسیر دیپلماسی و جستجوی راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز در پرونده هسته‌ای را ادامه می‌دهد.
دیپلماسی فعال و تلاش برای حفظ جایگاه بین‌المللی
سخنرانی‌های اخیر در شورای امنیت، نامه‌های رسمی به دبیرکل سازمان ملل و همتایان بین‌المللی و فعالیت‌های دیپلماتیک ایران نشان می‌دهد تهران تلاش می‌کند جایگاه فعال و مسلط خود را در عرصه بین‌المللی حفظ کند.
این نامه‌نگاری‌ها می‌تواند روایت طرف اروپایی مبنی بر عدم اجرای تعهدات برجامی از سوی ایران و محق نشان دادن خود را زیر سوال ببرد. ارسال و انتشار عمومی نامه در کنار صدور بیانیه از سوی وزارت خارجه ایران می‌تواند روایت ایران را مبنی بر سوءاستفاده تروئیکای اروپایی از فرآیند موسوم به اسنپ‌بک تقویت کند.
برخی از تحلیل گران و کارشناسان معتقدند که هرچند این نامه نگاری‌ها ممکن است در باور عمومی بیشتر جنبه دفاعی و عکس العملی داشته باشد و در میدان نتواند روند اجرای تحریم های شورای امنیت را متوقف سازد اما می‌تواند بر پیچیدگی های اجرا افزوده، حمایت های بین المللی از فرصت دادن به دیپلماسی را تقویت کرده و مسیر را برای تجارت ایران با چین و روسیه هموارتر سازد.
از نگاه تحلیلگران، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و محدودیت‌های مندرج در آن از ۲۶ مهر ۱۴۰۴ به بعد عملاً پایان یافته و ایران مسیر خود را با پشتوانه حقوقی و دیپلماسی چندجانبه دنبال می‌کند.
تجربه یک دهه؛ ناکامی مذاکرات در سایه بدعهدی غرب
تجربه یک دهه گذشته نشان می‌دهد تلاش‌های ایران برای رسیدن به توافق مبتنی بر چندجانبه‌گرایی همواره با زیاده‌خواهی و بدعهدی طرف‌های اروپایی و آمریکا مواجه بوده است. طراحی طرف غربی در این مقاطع، ایجاد بازی سرزنش و متهم کردن ایران است، در حالی که ناکامی مذاکرات، ناشی از قصور و نقض تعهدات غرب بوده است.
تحلیلگران بین‌المللی معتقدند درک این واقعیت برای فهم صحیح روند مذاکرات و ارزیابی تحرکات دیپلماتیک ایران ضروری است.
نقش راهبردی چین و روسیه و ظرفیت بریکس
در این میان، نقش چین و روسیه برجسته است. مواضع پکن و مسکو نشان می‌دهد این کشورها با بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت موافق نیستند و اختلافات عمیق آن‌ها با آمریکا و اروپا، فرصتی برای ایران فراهم کرده است تا با استفاده از ظرفیت کشورهای عضو بریکس، اثرگذاری تحریم‌ها را محدود و روند اجرایی آن‌ها را با چالش مواجه کند.
کمیته‌های تحریم شورای امنیت؛ ابزار اجرایی با محدودیت‌های عملیاتی
طبق قطعنامه ۱۷۳۷ شورای امنیت سازمان ملل یک کمیته ویژه تحریم علیه ایران ایجاد شد. این کمیته مسئول نظارت بر اجرای تحریم‌ها، بررسی گزارش‌های کشورها درباره اقدامات اجرایی، رسیدگی به نقض‌ها، و ارائه توصیه به شورا بود. کمیته‌های تحریم شورای امنیت به عنوان بازوی اجرایی قطعنامه‌ها، نقش کلیدی در اعمال محدودیت‌ها دارند و حضور فعال چین و روسیه در این کمیته‌ها می‌تواند مانع از اجرای کامل مکانیسم پس‌گشت شود. این واقعیت نشان می‌دهد که فشارهای اقتصادی و روانی تحریم‌ها به مراتب کمتر از آنچه رسانه‌های غربی القا می‌کنند، تاثیرگذار است. ایران نیز باید از این ظرفیت بهره بگیرد و با دیپلماسی فعال، فشارهای یکجانبه را بی‌اثر کند.
دیپلماسی فعال؛ ابزار مؤثر مدیریت فشارها
با این حال، روند دیپلماسی ایران همچنان فعال است و مسیر گفتگو بسته نشده است. تعاملات اخیر تهران در مجامع بین‌المللی و نحوه مدیریت فشارها، نمایانگر سیاستی است که بر تدبیر، برنامه‌ریزی دقیق و بهره‌گیری از ظرفیت‌های چندجانبه تکیه دارد؛ رویکردی که در طول تاریخ، یکی از مؤثرترین ابزارها برای مقابله با فشارهای یکجانبه و عملیات روانی طرف غربی بوده است.
