به گزارش اقتصاد آنلاین، رسانه آمریکایی سی ان ان در گزارشی به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران پرداخته است. این رسانه در گزارش خود آورده است: ایران روز یک‌شنبه به وقت محلی هدف تحریم‌هایی موسوم به «اسنپ‌بک» قرار می‌گیرد، آن‌هم در زمانی که تنش‌ها در خاورمیانه بسیار بالاست. اما این تحریم‌ها به چه معناست؟

اصطلاح «اسنپ‌بک» به بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اشاره دارد، آن هم یک دهه پس از آن‌که در چارچوب توافقی تاریخی برای محدودسازی و نظارت بر برنامه هسته‌ای بحث‌برانگیز این کشور، این تحریم‌ها تعلیق شده بودند.

فرانسه، آلمان و بریتانیا اعلام کردند که «چاره‌ای جز فعال‌سازی اسنپ‌بک» نداشتند و ایران را متهم کردند که به تعهدات خود در چارچوب توافق عمل نکرده است. اما این بازگشت تحریم‌ها ممکن است باعث شود تهران حتی بیش از پیش از نظارت بین‌المللی بر برنامه هسته‌ای خود فاصله بگیرد.

چطور به اینجا رسیدیم؟

قرار بود تحریم‌ها به‌طور دائم در ۱۸ اکتبر پایان یابند. اما توافق اولیه، که با نام «برجام» شناخته می‌شود و بر اساس آن تحریم‌ها علیه ایران در ازای محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای‌اش لغو شد، به هر یک از امضاکنندگان این حق را می‌داد که اگر تشخیص دهند ایران به تعهداتش عمل نکرده، قبل از آن تاریخ تحریم‌ها را بازگردانند.

در ماه اوت، مذاکره‌کنندگان اروپایی به شورای امنیت سازمان ملل گفتند که ایران «تقریباً تمام تعهدات برجامی خود را نقض کرده است» و اروپا آماده فعال‌سازی مکانیزم اسنپ‌بک است. آنها در ماه اوت یک ماه به ایران مهلت دادند تا این روند را پیش از ریاست روسیه بر شورای امنیت در ماه اکتبر آغاز کنند.

در ماه جاری، چندین جلسه و تماس با عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، و دیگر مقامات ایرانی برگزار شد، اما هیچ‌یک موفق نشدند اروپا را قانع کنند که ایران آماده یافتن راه‌حل دیپلماتیک است، یا با نظارت و بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) همکاری خواهد کرد و درباره وضعیت بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده پاسخگو خواهد بود.

کشور‌های اروپایی همچنین خواهان ازسرگیری مذاکرات مستقیم ایران و ایالات متحده هستند.

قدرت‌های غربی و اسرائیل مدت‌هاست که ایران را متهم به تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای می‌کنند. اما تهران همواره تأکید دارد که برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است.

در ماه جاری، توافقی میان آژانس انرژی اتمی و ایران برای ازسرگیری بازرسی‌ها حاصل شد، اما دیپلمات‌های اروپایی گفتند این توافق بیش از حد مبهم است و اطمینان‌بخش نیست. عراقچی به رسانه‌های دولتی ایران گفت که دسترسی آژانس به سایت‌های هسته‌ای محدود خواهد بود و تحت شرایطی که شورای عالی امنیت ملی ایران تعیین می‌کند، انجام خواهد شد. او افزود که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ممکن است زیر آوار تأسیسات دفن شده باشند و قابل دسترسی نباشند.

تحریم‌های اسنپ‌بک از روز یک‌شنبه آغاز می‌شوند.

وزرای خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا، سه کشور اروپایی عضو برجام، پس از اجرای اسنپ‌بک در بیانیه‌ای اعلام کردند: ما ایران و تمامی کشور‌ها را به اجرای کامل این قطعنامه‌ها فرا می‌خوانیم.

آنها با انتقاد از ایران به خاطر «نقض مکرر» تعهدات برجامی‌اش گفتند که «چاره‌ای جز فعال‌سازی مکانیزم اسنپ‌بک نداشتند»، اما تأکید کردند که این پایان دیپلماسی نیست.

ایران روز شنبه اعلام کرد که سفرای خود را از پاریس، برلین و لندن فرا می‌خواند. همچنین عراقچی نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل فرستاد و طبق گزارش خبرگزاری دولتی ایران (ایرنا)، اقدام سه کشور اروپایی را در فعال‌سازی اسنپ‌بک «سوءاستفاده آشکار از روند قانونی» توصیف کرد.

تحریم‌ها چه تاثیری دارند؟

اسنپ‌بک تحریم‌های سازمان ملل که بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ تصویب شده بودند را دوباره فعال می‌کند؛ از جمله تحریم‌های تسلیحاتی و ممنوعیت دستیابی ایران به فناوری‌های مرتبط با برنامه موشکی بالستیک. همچنین بخش نفت و خدمات مالی ایران هدف قرار می‌گیرد.

اما این تصمیم اروپایی الزام‌آور برای دیگر اعضای برجام، چین و روسیه نیست؛ کشور‌هایی که از متحدان سنتی ایران محسوب می‌شوند.

ایالات متحده در دوره اول ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ از برجام خارج شد و سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران را در پیش گرفت؛ بنابراین اسنپ‌بک در واقع به معنای نزدیک شدن موضع اروپا به آمریکا است.

واکنش ایران چه بوده است؟

ایران موضعی مقاوم و چالشی اتخاذ کرده است.

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، گفته است: با اسنپ‌بک جاده را مسدود می‌کنند، اما این مغز‌ها و افکار هستند که جاده را باز می‌کنند یا می‌سازند.

او در جمعی از روزنامه‌نگاران و تحلیل‌گران تأکید کرد که ایران قصد خروج از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) را ندارد.

شورای روابط خارجی اروپا (ECFR) نیز گفته است: «با توجه به شدت محدودیت‌های آمریکا، تأثیر اقتصادی تحریم‌های سازمان ملل و اتحادیه اروپا بر ایران محدود خواهد بود.»، اما به گفته این نهاد، یکی از پیامد‌های عملی اسنپ‌بک برای ایران این است که اگر در آینده توافقی هسته‌ای منجر به لغو تحریم‌های سازمان ملل شود، مشخص نیست که آیا اتحادیه اروپا نیز همان مسیر را دنبال خواهد کرد یا خیر.

شورای روابط خارجی اروپا می‌افزاید: تجربه ایران از درد حملات نظامی نشان می‌دهد که تصور اینکه اسنپ‌بک بتواند ایران را مجبور به پذیرش خواسته آمریکا یعنی توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم کند، غیرواقعی است.

وضعیت برنامه هسته‌ای ایران چگونه است؟

تصاویر ماهواره‌ای تأسیسات فردو، پس از حملات آمریکا به آن در ماه ژوئن نشان می‌دهد که وضعیت این سایت مشخص نیست.

دونالد ترامپ اعلام کرد که فردو نابود شده، اما ارزیابی‌های دیگر حاکی از آن است که تأسیسات هسته‌ای به شدت آسیب دیده‌اند و برنامه هسته‌ای ایران ممکن است تا دو سال به عقب افتاده باشد.

عراقچی گفته بخش زیادی از اورانیوم غنی‌شده ایران اکنون زیر آوار دفن شده است. همچنین وضعیت تجهیزات کلیدی در اصفهان که برای غنی‌سازی اورانیوم به درجه تسلیحاتی و تبدیل آن از گاز به فلز استفاده می‌شوند، نیز نامشخص است.

بازرسان بین‌المللی از زمان درگیری‌های ماه ژوئن تاکنون اجازه ورود به این سایت‌ها را نداشته‌اند.

منبع: سی ان ان