صادرات نفت روسیه به بالاترین سطح پس از تهاجم به اوکراین رسید | اقتصاد فارسی

به گزارش اقتصادآنلاین، نشریه بلومبرگ در گزارشی به صعود صادرات نفت خام روسیه به سطحی بی‌سابقه پس از تهاجم به اوکراین پرداخته است. این نشریه در گزارش خود آورده است: در چهار هفته منتهی به ۱۹ اکتبر، میانگین صادرات نفت خام از بنادر روسیه به ۳.۸۲ میلیون بشکه در روز رسید؛ افزایشی معادل ۸۰ هزار بشکه نسبت به دوره منتهی به ۱۲ اکتبر و بالاترین میزان از ماه مه ۲۰۲۳ که بر اساس داده‌های رهگیری کشتی‌ها توسط بلومبرگ گردآوری شده است. این میانگین چهار هفته‌ای، تصویری دقیق‌تر از روند‌های بنیادین ارائه می‌دهد تا داده‌های هفتگی که نوسان بیشتری دارند.

روسیه در چارچوب توافق با شرکای خود در ائتلاف اوپک‌پلاس در حال افزایش تولید نفت خام است تا بخشی از کاهش تولید سال‌های گذشته را برای حمایت از قیمت‌ها جبران کند.

ظرفیت بنادر در آستانه اشباع

با این حال، صادرات ممکن است به سقف خود نزدیک شده باشد، زیرا بنادر با حداکثر ظرفیت تاریخی فعالیت می‌کنند، پالایشگاه‌های آسیب‌دیده پس از تعمیرات در حال افزایش تولیدند و فصل زمستان به سرعت نزدیک می‌شود. بر اساس اندازه‌گیری چهار هفته‌ای، در تازه‌ترین دوره، ۳۵ کشتی در هفته بنادر روسیه را ترک کردند که تنها یک فروند کمتر از بیشترین رقم ثبت‌شده از ابتدای سال ۲۰۲۲ است؛ زمانی که بلومبرگ شروع به ردیابی هفتگی جریان صادرات کرد.

ظرفیت عملیاتی پایانه‌های صادراتی ممکن است با نزدیک شدن به زمستان کاهش فصلی را تجربه کند. بر اساس داده‌های وب‌سایت Visualcrossing.com، از آغاز اکتبر ۲۰۲۴ تا پایان مارس، در شهر ناخودکا در ساحل اقیانوس آرام روسیه، در مجموع ۴۵ روز وزش باد‌هایی با سرعت بیش از ۳۵ مایل در ساعت ثبت شده است؛ سرعتی که می‌تواند مانع عملیات پهلوگیری در پایانه نفتی نزدیک به نام «کوزمینو» شود. این در حالی است که بین آوریل تا سپتامبر امسال، چنین باد‌هایی تنها در ۹ روز رخ داده بود.

بازگشت پالایشگاه‌ها و احتمال کاهش عرضه صادراتی

از سوی دیگر، حجم نفت خام در دسترس برای صادرات ممکن است با بازیابی فعالیت پالایشگاه‌ها کاهش یابد. چندین پالایشگاه کلیدی روسیه پس از تعمیر خسارت ناشی از حملات پهپادی اوکراین دوباره فعال شده‌اند. اگر روسیه بتواند نرخ بالاتر فرآورش را حفظ کند، بخشی از نفت خام به جای صادرات، به مصرف داخلی و تأمین سوخت برای ارتش اختصاص خواهد یافت.

در همین حال، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، توانسته از اقداماتی از سوی همتای آمریکایی خود که ممکن بود به بخش نفت این کشور آسیب بزند جلوگیری کند. در حالی که برنامه‌هایی برای دیدار دوباره دو رهبر در دست بررسی است، دونالد ترامپ از ارسال موشک‌های دوربرد «تام‌هاوک» به اوکراین خودداری کرده و سنای آمریکا نیز بررسی لایحه تحریم‌های روسیه را که مدت‌ها به تعویق افتاده بود، متوقف کرده است.

ابهام در موضع هند و ادامه خرید نفت روسیه

در عین حال، درباره موضع هند نسبت به خرید نفت روسیه ابهام وجود دارد. ترامپ هفته گذشته گفت که «نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند در تماس تلفنی با او اعلام کرده که کشورش خرید نفت از روسیه را متوقف خواهد کرد. اما وزارت خارجه هند از چنین گفت‌وگویی ابراز بی‌اطلاعی کرده است. هرچند نشانه‌هایی از تنوع‌بخشی در خرید نفت توسط برخی پالایشگاه‌های هندی مشاهده می‌شود، اما هنوز هیچ مدرک روشنی وجود ندارد که نشان دهد جریان نفت روسیه به هند به طور قابل‌توجهی کاهش یافته است.

جزئیات محموله‌های نفت خام روسیه

در هفته منتهی به ۱۹ اکتبر، در مجموع ۳۴ نفتکش حدود ۲۵.۸۸ میلیون بشکه نفت خام روسیه بارگیری کردند؛ طبق داده‌های رهگیری کشتی‌ها و گزارش نمایندگان بنادر. این میزان نسبت به ۲۷.۲ میلیون بشکه در ۳۵ کشتی در هفته قبل تغییر چندانی نداشت.

بر اساس میانگین روزانه، صادرات در هفته منتهی به ۱۹ اکتبر برای نخستین بار در پنج هفته گذشته کاهش یافت و به ۳.۷ میلیون بشکه در روز رسید. علاوه بر این، در این هفته دو محموله نفت «کبکو» متعلق به قزاقستان نیز از بندر نووراسییسک صادر شد.

تأثیر شرایط آب‌وهوایی و نوسان قیمت‌ها

بر اساس داده‌های Visualcrossing.com، وزش باد‌های شدید با سرعت بیش از ۴۰ مایل در ساعت در منطقه ناخودکا احتمالاً باعث اختلال در عملیات پهلوگیری در بندر نزدیک کوزمینو شده و تعداد کشتی‌های بارگیری‌شده را نسبت به هفته قبل یک فروند کاهش داده است.

در میانگین چهار هفته‌ای، ارزش ناخالص صادرات نفت روسیه حدود ۵ میلیون دلار افزایش یافت و به ۱.۵ میلیارد دلار در هفته در ۲۸ روز منتهی به ۱۹ اکتبر رسید که بالاترین رقم در ۱۱ ماه اخیر محسوب می‌شود. افزایش حجم صادرات، افت قیمت‌ها را جبران کرده است.

کاهش قیمت نفت اورال و صادرات آسیایی

بر اساس همین معیار، قیمت صادراتی نفت «اورال» از بنادر بالتیک و دریای سیاه و نفت «اس‌پی‌او» در اقیانوس آرام، هر یک حدود ۱.۳۰ دلار در هر بشکه کاهش یافت و به‌ترتیب به ۵۵.۵۰، ۵۳.۸۶ و ۶۰.۷۶ دلار رسید. قیمت تحویل‌شده در هند نیز به ۶۴.۳۲ دلار کاهش یافت. طبق داده‌های آرگوس مدیا، هر چهار قیمت به پایین‌ترین سطح خود از ماه ژوئن تاکنون رسیده‌اند.

به‌صورت هفتگی، ارزش صادرات در هفت روز منتهی به ۱۹ اکتبر به طور میانگین حدود ۱.۳۵ میلیارد دلار برآورد شد که نسبت به دوره منتهی به ۱۲ اکتبر حدود ۱۸۰ میلیون دلار کاهش داشت. قیمت نفت اورال از بنادر بالتیک و دریای سیاه نیز در هفته مذکور به‌ترتیب با افت ۴.۳۰ دلاری به ۴۹.۵۴ و ۴۹.۹۲ دلار در هر بشکه رسید. همچنین قیمت نفت شاخص اقیانوس آرام «اس‌پی‌او» با ۳ دلار کاهش، به میانگین ۵۷.۸۷ دلار در هر بشکه رسید.

رشد صادرات به آسیا و تغییر مقاصد نفتکش‌ها

صادرات مشاهده‌شده نفت خام روسیه به مشتریان آسیایی، شامل مواردی که مقصد نهایی اعلام نشده‌اند، در ۲۸ روز منتهی به ۱۹ اکتبر به ۳.۴۷ میلیون بشکه در روز افزایش یافت؛ رقمی که از میانگین ۳.۳۶ میلیون بشکه در روز در دوره منتهی به ۱۲ اکتبر بالاتر بوده و بیشترین میزان از ماه مه ۲۰۲۳ به شمار می‌رود.

اگرچه حجم نفت خام ارسالی به چین و هند به‌شدت کاهش یافته، اما مقادیر زیادی از نفت روسیه همچنان بر روی کشتی‌هایی قرار دارد که مقصد نهایی خود را مشخص نکرده‌اند و این موضوع می‌تواند روند کاهش را معکوس کند. نفتکش‌ها تا عبور از دریای عرب مقصد نهایی را اعلام نمی‌کنند و برخی حتی پس از پهلوگیری نیز مقصد مشخصی را ثبت نمی‌نمایند.

جزئیات مقاصد صادراتی؛ از چین تا ترکیه

صادرات نفت روسیه به بنادر چین در چهار هفته منتهی به ۱۹ اکتبر به ۱.۲۱ میلیون بشکه در روز کاهش یافت، در حالی که میزان محموله‌های تحویل داده شده به هند به ۹۵۰ هزار بشکه در روز رسید. با این حال، حدود ۱.۳ میلیون بشکه در روز نفت روی کشتی‌هایی قرار دارد که هنوز مقصد نهایی خود را اعلام نکرده‌اند.

از این میان، حدود ۱.۱۵ میلیون بشکه در روز بر روی نفتکش‌هایی است که از بنادر غربی روسیه حرکت کرده و مقصد خود را «پورت سعید» یا «کانال سوئز» اعلام کرده‌اند، یا از بنادر اقیانوس آرام بدون مقصد مشخص حرکت کرده‌اند. همچنین حدود ۱۳۰ هزار بشکه در روز نیز بر روی نفتکش‌هایی است که هنوز مقصد خود را مشخص نکرده‌اند.

ثبات صادرات به ترکیه و کاهش محموله‌های سوریه

در چهار هفته منتهی به ۱۹ اکتبر، جریان صادرات نفت به ترکیه در سطح حدود ۳۱۰ هزار بشکه در روز ثابت ماند. در مقابل، صادرات به سوریه از حدود ۷۰ هزار بشکه در روز در دوره منتهی به ۱۲ اکتبر، به حدود ۳۵ هزار بشکه در روز کاهش یافت.

نکات پایانی و روش گردآوری داده‌ها

این گزارش بخشی از مجموعه هفتگی بلومبرگ برای ردیابی صادرات نفت خام از پایانه‌های روسی و ارزش ناخالص این جریان‌هاست. به‌روزرسانی بعدی این داده‌ها سه‌شنبه، ۲۸ اکتبر منتشر خواهد شد.

تمامی ارقام، محموله‌های نفت قزاقستان با برند «کبکو» را شامل نمی‌شود. این محموله‌ها توسط شرکت «کازترانس‌اویل» صادر می‌شوند که از مسیر روسیه برای صادرات از بنادر نووراسییسک و اوست-لوگا عبور می‌کند و مشمول تحریم‌های اتحادیه اروپا یا سقف قیمتی نیستند. نفت قزاقی برای ایجاد جریان صادراتی یکنواخت با نفت روسی مخلوط می‌شود. از زمان تهاجم روسیه به اوکراین، قزاقستان برند محموله‌های خود را تغییر داده تا از صادرات شرکت‌های روسی متمایز شود.

بلومبرگ انتقال نفت از کشتی به کشتی را «مخفیانه» طبقه‌بندی می‌کند اگر سیگنال‌های موقعیت خودکار خاموش یا جعل شده باشند؛ روشی که با عنوان «اسپوفینگ» شناخته می‌شود و برای پنهان کردن هویت دو کشتی درگیر در انتقال بار به کار می‌رود.

داده‌های رهگیری کشتی‌ها با گزارش‌های نمایندگان بنادر، اطلاعات سایر مؤسسات از جمله Kpler و Vortexa و نیز تصاویر ماهواره‌ای از بنادر روسیه تطبیق داده می‌شود.