حاشیه‌های یک آیین معنوی در اسفراین/ وقتی جشن تکلیف محل مناقشه می‌شود | اقتصاد فارسی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بجنورد٬ آیین‌ها و مناسبت‌های تربیتی در نظام تعلیم و تربیت، زمانی اثربخش و ماندگار خواهند بود که هماهنگ با فلسفه وجودی خود و در چارچوب ارزش‌های تعریف‌شده دینی و فرهنگی برگزار شوند. «جشن تکلیف» به‌عنوان نقطه عطف ورود نوجوانان به عرصه مسئولیت‌پذیری شرعی و اخلاقی، یکی از حساس‌ترین و در عین حال پرفضیلت‌ترین برنامه‌های تربیتی به‌شمار می‌رود؛ آیینی که می‌تواند تصویری روشن، شیرین و ماندگار از دینداری آگاهانه در ذهن دانش‌آموزان ترسیم کند.

با این حال، رخدادهایی که اخیراً در حاشیه برگزاری جشن تکلیف دختران در شهرستان اسفراین استان خراسان شمالی رقم خورد، این پرسش را پررنگ کرده است که آیا در برخی اجراها، «صورت» مراسم بر «سیرت» آن غلبه نکرده است؟

 آنچه در اسفراین گذشت

جشن تکلیف دختران دبستانی شهرستان اسفراین که چهارشنبه گذشته با مدیریت اداره آموزش و پرورش این شهرستان در سالن دانشگاه فنی و مهندسی برگزار شد، به دلیل برخی نحوه‌های اجرا، با واکنش‌ها و انتقادهایی همراه شد.

بر اساس تصاویر منتشرشده، پخش موسیقی و تشویق به حرکات موزون توسط یک خانم بزرگسال، آن هم در حضور نامحرمان از جمله عوامل تصویربرداری، صحنه‌هایی را رقم زده که با چارچوب‌های شرعی و فلسفه تربیتی جشن تکلیف همخوانی نداشت.

این موضوع، انتقاد برخی کارشناسان فرهنگی و نیز امام جمعه اسفراین را به دنبال داشت و بار دیگر شیوه اجرای برنامه‌های عبادی-تربیتی در مدارس و نهادهای آموزشی را به کانون توجه افکار عمومی کشاند.

«نقض غرض» در آموزش مسئولیت دینی؟

منتقدان این رویه معتقدند جشن تکلیف، نماد آغاز مسئولیت‌پذیری دینی و تمرین عملی رعایت حدود شرعی است و باید با بیشترین دقت، ظرافت و انسجام محتوایی برگزار شود. هرچند ایجاد شادی و نشاط برای نوجوانان، در چارچوب ارزش‌های اسلامی نه‌تنها مذموم نیست، بلکه امری توصیه‌شده است، اما تأکید می‌شود این نشاط باید در محیطی کاملاً متناسب با آموزه‌های همان مراسم تحقق یابد.

به باور کارشناسان، وقتی در مراسمی که هدف آن آموزش حجاب، مرز محرم و نامحرم و التزام به تکالیف شرعی است، در عمل همان مرزها مخدوش می‌شود، نوعی «تناقض آموزشی» یا «نقض غرض» رخ می‌دهد؛ وضعیتی که می‌تواند پیام‌های دوگانه و سردرگم‌کننده‌ای را به ذهن دانش‌آموزان منتقل کند.

خطر فرمالیته شدن دینداری

نگرانی عمیق‌تر، محدود به یک برنامه خاص نیست. برخی صاحب‌نظران هشدار می‌دهند که اجرای ظاهری و نمایشی آیین‌های دینی، بدون توجه به عمق معنایی و تربیتی آن‌ها، می‌تواند به تقویت «ظاهرگرایی» در نسل جدید بینجامد؛ همان آسیبی که در حوزه آموزش علمی نیز به شکل نمره‌محوری و حفظیات بدون فهم عمیق دیده می‌شود.

در حوزه دین نیز اگر جشن تکلیف به یک «جشن شکلی» تقلیل یابد و از روح مسئولیت‌پذیری در برابر خداوند خالی شود، دینداری به تدریج به امری تشریفاتی و کم‌اثر تبدیل خواهد شد؛ هشداری که کارشناسان نسبت به پیامدهای بلندمدت آن، بارها تأکید کرده‌اند.

مرز شادی سالم و عادی‌سازی ناهنجاری

تأکید بر این نکته ضروری است که نشاط سالم، کنترل‌شده و متناسب با ارزش‌های اخلاقی و دینی، نه تنها آسیب‌زا نیست، بلکه نقش مهمی در جذب نوجوانان به مفاهیم دینی دارد. مسئله اصلی، تمایز قائل شدن میان این شادی مشروع و برنامه‌هایی است که به‌طور ناخواسته یا سلیقه‌ای، مرزهای شرعی را کمرنگ کرده و به تناقض‌های تربیتی دامن می‌زنند.

آزمایش چنین رویکردهای ناپخته یا بعضاً تحت تأثیر شعارهای کلی، بر روی کودکان و نوجوانان، می‌تواند آثار تربیتی جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد؛ آسیبی که اصلاح آن در آینده به‌سادگی ممکن نخواهد بود.

واکنش آموزش و پرورش خراسان شمالی

در همین راستا و در پرتو منویات مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی مبنی بر تربیت نسلی مؤمن، مسئول و برخوردار از هویت اسلامی-ایرانی، اداره کل آموزش و پرورش خراسان شمالی بر اهمیت ویژه جشن تکلیف به‌عنوان یکی از پایه‌های تربیت دینی تأکید کرده است.

براساس توضیحات حسین محمدی ثانی، معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش خراسان شمالی، این اداره کل به منظور صیانت از شأن و قداست جشن تکلیف، شیوه‌نامه جامع و ملاحظات اجرایی این مراسم را در موعد مقرر به تمامی مناطق و مدارس استان ابلاغ کرده است؛ شیوه‌نامه‌ای که در آن، چارچوب‌های محتوایی، اجرایی و شکلی مراسم، با تأکید بر رعایت دقیق موازین شرعی، فرهنگی و تربیتی، به‌صورت روشن تبیین شده است.

به گفته وی، اجرای جشن تکلیف با همکاری نهادهای فرهنگی و تربیتی و با هدف هم‌افزایی ظرفیت‌ها، مورد تأکید آموزش و پرورش استان بوده است. با این حال، گزارش‌های دریافتی نشان می‌دهد در یکی از شهرستان‌های استان، این مراسم با برخی برنامه‌های خارج از ضوابط مصوب برگزار شده که مغایر با روح تربیتی جشن تکلیف و خلاف مفاد شیوه‌نامه ابلاغی بوده است.

بر همین اساس، تذکر لازم به مسئولان مربوطه داده شده و بار دیگر بر لزوم رعایت دقیق مفاد شیوه‌نامه در تمامی مناطق و مدارس استان تأکید شده است.

واقعه اسفراین، صرف‌نظر از ابعاد اجرایی آن، زنگ هشداری برای بازنگری جدی در کیفیت، محتوا و نظارت بر برنامه‌های تربیتی در مدارس است. انتظار می‌رود مدیران آموزشی، مجریان فرهنگی و دستگاه‌های نظارتی، با دقت و حساسیت بیشتری، زمینه برگزاری آیین‌هایی شایسته، متین و عمیقاً اثرگذار را فراهم آورند تا دانش‌آموزان، در کنار نشاط و شادابی، با معنای حقیقی و ماندگار مسئولیت‌های دینی خود آشنا شوند.

انتهای پیام/311/.